Wat zijn handige dingen voor op de boot?
Waarschijnlijk heb je al eens van de termen stuurboord en bakboord gehoord. Deze termen worden in de zeevaart gebruikt. Ook bij het behalen van je vaarbewijs krijg je deze termen voorgeschoteld. We leggen je graag meer uit over stuurboord en bakboord en de oorsprong van deze termen.
Bakboord en stuurboord dateren uit de middeleeuwen. Oorspronkelijk komen de termen uit de tijd van de Vikingen, die de taal Oudnoors met elkaar spraken. In die tijd hadden de Vikingen nog niet zulke geavanceerde schepen. Van een roer zoals we die nu kennen was dus nog geen sprake. Wel hadden ze roeiriemen, die bevonden zich altijd aan het rechterboord van het schip. Zo ontstond de term “stýribordha”, oftewel stuurboord. “Stýri” betekent stuur en “bordha” betekent plank. Degene die de roeiriemen vasthield, stond vaak met de rug naar het linkerboord van het schip. Hierdoor ontstond de term “bakbordha”, oftewel bakboord: bak is het Oudnoorse woord voor rug, vergelijkbaar met het Engelse woord ‘back’.
We kunnen dus concluderen dat de term stuurboord staat voor de rechterzijde van een schip. Gewoon het woord rechts gebruiken is te verwarrend: een persoon kan immers alle kanten op staan. Welke rechts is het dan; gezien van de persoon of gezien vanaf het schip? Omdat er gevaarlijke situaties kunnen plaatsvinden als links en rechts niet duidelijk is, worden er duidelijke termen aan de richtingen gegeven. Als er wordt gesproken over stuurboord, reken je dus vanaf de achterkant van de boot naar voren toe.
Bakboord is de linkerzijde van een schip. Ook hiervoor geldt dat het woord links te verwarrend is. Daarom is bakboord de linkerzijde bekeken vanaf de achterkant van de boot naar voren toe. Je beredeneert dus niet vanuit je eigen perspectief, maar echt vanaf het schip. Zowel bakboord als stuurboord zitten dus altijd aan dezelfde zijde.
Je weet nu dat stuurboord de rechterzijde van een schip is, en dat bakboord de linkerzijde van een schip is. Maar hoe onthoud je dat voor in de praktijk? Er is een makkelijk ezelsbruggetje voor. Stuurboord bevat een R in het woord stuur. Bakboord niet. Daardoor kun je makkelijker onthouden dat stuurboord voor rechts staat. Bakboord staat dan dus voor links.
Wist je dat stuurboord en bakboord ook een eigen kleur hebben? Dit wordt duidelijk in het navigatielicht aan beide kanten. Aan de bakboordkant (linkerkant) is het lampje rood. Aan de stuurboordkant (rechterkant) is het lampje groen.
Voor de stuurboordkant is er een ezelsbruggetje om dit te onthouden, namelijk het woord GRAS.
Misschien heb je wel eens gehoord dat bakboord voor stuurboord gaat. Waarom is dat eigenlijk? Dit is vastgelegd in het reglement voor de zeevaart. Voor motorschepen onderling geldt: ‘Van stuurboord komend gaat voor op open water zonder betonning. Bij tegengestelde koers wijken beide uit naar stuurboord.’ Voor zeilschepen onderling geldt: ‘Stuurboord wijkt voor bakboord. Dit betekent dat degene die zijn zeil aan bakboord heeft staan, voor gaat op degene die zijn zeil aan stuurboord heeft staan.’
Bakboord is de linkerzijde van een schip. Stuurboord is de rechterzijde van een schip. Je rekent altijd vanaf de achterkant van de boot naar voren toe. Zowel bakboord als stuurboord zitten dus altijd aan dezelfde zijde.
Het verschil tussen bakboord en stuurboord, is dat bakboord de linkerzijde van een schip betreft, en stuurboord de rechterzijde van een schip. Aan bakboordkant brandt een rood navigatielicht en aan stuurboordkant een groen navigatielicht.
Voor zeilschepen onderling geldt: ‘Stuurboord wijkt voor bakboord. Dit betekent dat degene die zijn zeil aan bakboord heeft staan, voor gaat op degene die zijn zeil aan stuurboord heeft staan.’
Aan de bakboord zijde brandt een rood navigatielicht. Zie je op het water een boot naderen die een rood licht heeft branden, dan weet je dat deze naar bakboord stuurt.
Er is geen feitelijke en duidelijke reden waarom stuurboord een groen navigatielicht heeft. Wel is het belangrijk om te weten. Zo weet je altijd of een schip naar bakboord (groen) of naar stuurboord (rood) stuurt.
Degene die de roeiriemen vasthield, stond vaak met de rug naar het linkerboord van het schip. Hierdoor ontstond de term “bakbordha”, oftewel bakboord: bak is het Oudnoorse woord voor rug, vergelijkbaar met het Engelse woord ‘back’. Bakboord is dus de linkerzijde van een schip.
Oorspronkelijk komen stuurboord en bakboord uit de tijd van de Vikingen. Toen bevonden de roeiriemen zich aan het rechterboord van het schip. Zo ontstond de term stuurboord. Degene die de roeiriemen vasthield, stond vaak met de rug naar het linkerboord van het schip. Zo ontstond de term bakboord.
De roeiriemen bevonden zich in de tijd van de Vikingen altijd aan het rechterboord van het schip. Zo ontstond de term “stýribordha” (stuurboord). Degene die de roeiriemen vasthield, stond vaak met de rug naar het linkerboord van het schip. Hierdoor ontstond de term “bakbordha” (bakboord).
